زیرساخت پنهان: هوش مصنوعی ترافیک ویکی پدیا را می بلعد

تاریخ ارسال : 1404/07/27

هوش مصنوعی ترافیک ویکی پدیا را می بلعد

سپیدپندار دات کام: به گفته مارشال میلر، مدیر محصول بنیاد ویکی مدیا، در بهار ۲۰۲۵، ویکی پدیا افزایش غیرمعمولی در ترافیک را تجربه کرد. این امر باعث شد تیم پروژه سیستم های تشخیص ربات خود را دوباره بررسی کند.

ویکی‌پدیا، به عنوان بزرگترین و پرکاربردترین دانشنامه آنلاین جهان، و هوش مصنوعی (AI)، به عنوان موتور محرک جدید در دسترسی به اطلاعات، در دهه‌های اخیر رابطه‌ای پیچیده و چندوجهی داشته‌اند. از یک سو، ویکی‌پدیا یکی از غنی‌ترین و مهم‌ترین منابع داده برای آموزش مدل‌های زبان بزرگ (LLM) مانند GPT-4 و Gemini است. حجم عظیم، تنوع موضوعی، ساختاردهی مناسب و اعتبار نسبی محتوای آن، ویکی‌پدیا را به ستون اصلی در یادگیری و دانش پایه این مدل‌ها تبدیل کرده است؛ به عبارت دیگر، بخش بزرگی از اطلاعات عمومی که یک هوش مصنوعی تولید می‌کند، ریشه در محتوای ویکی‌پدیا دارد.

از سوی دیگر، با ظهور هوش مصنوعی‌های تولیدکننده (Generative AI)، ویکی‌پدیا اکنون با یک چالش وجودی روبرو شده است. مدل‌های AI قادرند خلاصه‌های جامع و پاسخ‌های مستقیم را در موتورهای جستجو و پلتفرم‌های اجتماعی ارائه دهند، که این امر نیاز کاربران به مراجعه مستقیم به منبع اصلی (یعنی خود وب‌سایت ویکی‌پدیا) را کاهش می‌دهد. این پدیده، که به عنوان «خلاصه سازی هوشمند» شناخته می‌شود، عملاً ویکی‌پدیا را به یک منبع "زیرساختی خاموش" تبدیل کرده است؛ منبعی که بدون دیده شدن توسط کاربر نهایی، به موتورهای AI برای ارائه پاسخ‌های نهایی خوراک می‌دهد.
 
این رابطه دوطرفه، بنیاد ویکی‌مدیا (Wikimedia Foundation) را وادار کرده است تا استراتژی‌های جدیدی را در پیش گیرد. چالش اصلی این است که اگر ترافیک مستقیم کاربران به سایت کاهش یابد، میزان حمایت داوطلبان و کمک‌های مالی که حیاتی‌ترین منبع بقای پروژه هستند، نیز به خطر می‌افتد. بنابراین، ویکی‌پدیا باید راه‌هایی برای تضمین انتفاع مسئولانه توسط شرکت‌های AI از محتوای خود بیابد و در عین حال، ارزش منحصربه‌فرد خود را به عنوان یک پروژه دانش عمومی که بر اساس مشارکت انسانی و شفافیت بنا شده است، حفظ کند.
 

بحران ترافیک ویکی‌پدیا: خلاصه‌سازی هوش مصنوعی، دانشنامه جهانی را با کاهش ۸ درصدی کاربران روبرو کرد

گزارش‌های اخیر از بنیاد ویکی‌مدیا (Wikimedia Foundation) حاکی از آن است که بزرگترین دانشنامه آنلاین جهان با یک چالش نگران‌کننده ناشی از ظهور هوش مصنوعی روبرو شده است. مارشال میلر، مدیر محصول بنیاد، اعلام کرد که پس از تجربه یک "افزایش غیرمعمول" در ترافیک سیستمی در بهار ۲۰۲۵، بررسی‌ها نشان داد که تعداد کاربران انسانی واقعی که مستقیماً به وب‌سایت ویکی‌پدیا مراجعه می‌کنند، در مقایسه با سال ۲۰۲۴، هشت درصد کاهش یافته است.
 
میلر دلیل اصلی این کاهش را تأثیر مدل‌های هوش مصنوعی و شبکه‌های عصبی بر نحوه جستجوی اطلاعات توسط کاربران می‌داند. ابزارهای هوش مصنوعی تولیدکننده (مانند آنهایی که در گوگل، بینگ یا حتی رسانه‌های اجتماعی تعبیه شده‌اند)، پاسخ‌های جامع و خلاصه‌شده را به صورت مستقیم در رابط کاربری موتور جستجو یا پلتفرم ارائه می‌دهند. این خلاصه‌های هماهنگ شده با هوش مصنوعی، اغلب با استفاده از محتوای باکیفیت ویکی‌پدیا آموزش دیده‌اند یا به سرعت آن را تحلیل می‌کنند. در نتیجه، کاربران به جای کلیک کردن بر روی لینک و بازدید مستقیم از سایت، پاسخ نهایی را در همان صفحه اول دریافت می‌کنند.
 

خطر کاهش ترافیک برای مدل بقای ویکی‌پدیا

کاهش ترافیک مستقیم، یک خطر اساسی برای کل مدل عملیاتی ویکی‌پدیا ایجاد می‌کند. این پلتفرم به صورت غیرانتفاعی اداره می‌شود و برای بقای خود شدیداً به حمایت داوطلبان و کمک‌های مالی عمومی وابسته است. میلر هشدار می‌دهد که کاهش تعداد بازدیدکنندگان ممکن است به کاهش دفاع و پشتیبانی مالی و داوطلبانه از پروژه منجر شود. اگر کاربران به‌طور مستقیم ارزش کار داوطلبان را درک نکنند، انگیزه حمایت مالی و مشارکت در ویرایش محتوا نیز کاهش می‌یابد.
 
در واکنش به این تهدید وجودی، بنیاد ویکی‌مدیا در حال اتخاذ دو استراتژی کلیدی است:
  • مذاکره و فناوری: بنیاد در حال کار بر روی راهکارهای فناورانه و چارچوب‌های قراردادی برای تضمین دسترسی مسئولانه و اخلاقی به محتوای خود توسط شرکت‌های ثالث و هوش مصنوعی است. هدف این است که در ازای استفاده گسترده از محتوای ویکی‌پدیا، سهمی از ارزش ایجاد شده به صورت شفاف به بنیاد بازگردد.
  • استراتژی جذب مخاطب جدید: برای جبران کاهش بازدیدکنندگان سنتی، بنیاد فعالیت‌های تبلیغاتی خود را در پلتفرم‌هایی مانند یوتیوب، تیک‌تاک، روبلاکس و اینستاگرام افزایش داده است. هدف این کار افزایش محبوبیت این سرویس در میان نسل جوان است، نسلی که تعاملات آنلاین خود را عمدتاً از طریق محتوای بصری و ویدئویی آغاز می‌کند.
در نهایت، این بحران نشان‌دهنده یک تغییر پارادایم در دسترسی به اطلاعات است: ویکی‌پدیا، از یک مقصد برای جستجوی دانش، به یک منبع زیربنایی پنهان برای موتورهای هوش مصنوعی تبدیل شده است و اکنون باید برای بقای اکوسیستم انسانی خود تلاش کند.

به گزارش سپیدپندار دات کام، پس از بررسی ها، مشخص شد که تعداد کاربران واقعی در مقایسه با سال ۲۰۲۴، هشت درصد کم شده است. میلر این مورد را با تاثیر هوش مصنوعی و شبکه های عصبی بر جستجوی اطلاعات توضیح می دهد. خلاصه های هماهنگ شده با هوش مصنوعی که توسط موتورهای جستجو و رسانه های اجتماعی عرضه می شوند، تعداد کاربرانی را که مستقیما به سایت ها رجوع می کنند هم کم می کنند.
بگفته میلر، کاهش ترافیک ممکنست منجر به کاهش دفاع از ویکی پدیا از جانب داوطلبان و حامیان مالی شود. بنیاد ویکی مدیا همینطور درحال کار بر روی راهکارهای فناوری برای تضمین دسترسی مسئولانه به محتوا توسط اشخاص ثالث است و درحال تبلیغ این سرویس در پلت فرم هایی مانند یوتیوب، تیک تاک، روبلاکس و اینستاگرام است تا محبوبیت این سرویس را در میان جوانان افزایش دهد.
بگفته میلر، کاهش ترافیک ممکنست منجر به کاهش دفاع از ویکی پدیا از جانب داوطلبان و حامیان مالی شود.

به این مطلب چه امتیازی می دهید؟ 1 2 3 4 5 (1)

نظر شما در مورد زیرساخت پنهان: هوش مصنوعی ترافیک ویکی پدیا را می بلعد چیست؟

سوال: