واتس اپ و معمای انحصار هوش مصنوعی

گزارش‌های جدید روزنامه فایننشیال تایمز حاکی از آن است که شرکت متا پلتفرمز (Meta Platforms)، مالک شبکه‌های اجتماعی اینستاگرام و فیسبوک، با یک چالش نظارتی جدید و جدی از سوی اتحادیه اروپا مواجه شده است. کمیسیون اروپا (EC) در حال آماده‌سازی برای آغاز تحقیقات رسمی ضدانحصار (Antitrust) علیه متا، به‌طور مشخص در رابطه با برنامه این شرکت برای تلفیق قابلیت‌های هوش مصنوعی (AI) در سرویس پیام‌رسان محبوب و پرکاربرد واتس‌اپ (WhatsApp) است. این اقدام، که بر اساس گزارش‌ها پیش‌تر در سال جاری میلادی به تعویق افتاده بود و انتظار می‌رود در آینده نزدیک اعلام شود، نشان‌دهنده موضع قاطع بروکسل در برابر نحوه استفاده شرکت‌های بزرگ فناوری از سلطه خود در بازار برای پیشبرد خدمات نوظهور هوش مصنوعی است.

 

تحقیقات برنامه‌ریزی‌شده علیه متا، چالش‌های نظارتی اروپا برای این غول فناوری آمریکایی را عمیق‌تر می‌کند. کمیسیون اروپا به طور فزاینده‌ای از دو ابزار قدرتمند خود در حوزه دیجیتال استفاده می‌کند: قانون بازارهای دیجیتال (Digital Markets Act - DMA) و قانون آتی هوش مصنوعی (AI Act). هدف قانون DMA تضمین رقابت منصفانه در بازارهای دیجیتال و جلوگیری از رفتار ضدرقابتی شرکت‌های «دربان» یا دروازه‌بان (Gatekeepers) مانند متا است. در این مورد خاص، نگرانی کمیسیون احتمالاً بر این موضوع متمرکز است که آیا متا با گنجاندن خدمات هوش مصنوعی جدید خود به‌طور پیش‌فرض در واتس‌اپ—که یک پلتفرم ارتباطی مسلط است—به طور ناعادلانه‌ای رقابت با استارتاپ‌ها و شرکت‌های کوچک‌تر ارائه‌دهنده خدمات هوش مصنوعی در اروپا را محدود می‌کند یا خیر.

 

این تحقیقات احتمالی، تنها آخرین مورد از مجموعه‌ای از بررسی‌های نظارتی است که متا در اروپا با آن‌ها روبرو است. پیش‌تر، متا به دلیل شیوه استفاده از داده‌های کاربران و همچنین نحوه تعامل خدمات مختلف خود (مانند لینک کردن حساب‌های کاربری فیسبوک و اینستاگرام) تحت نظارت بوده است. با ورود هوش مصنوعی به این معادله، ریسک‌های تجاری متا در قاره سبز افزایش می‌یابد. در صورت اثبات نقض قوانین ضدانحصار، کمیسیون اروپا می‌تواند جریمه‌های سنگینی تا ۱۰ درصد از گردش مالی جهانی شرکت را اعمال کند و همچنین ممکن است متا را ملزم به تغییر ساختار یا شیوه ارائه خدمات جدید خود کند. این امر می‌تواند برنامه‌های استراتژیک متا برای ادغام هوش مصنوعی در تمامی خانواده محصولات خود را در مهم‌ترین بازار جهانی با اختلال مواجه سازد.

 

تصمیم اتحادیه اروپا برای ورود به این موضوع، پیامی قوی به سایر شرکت‌های بزرگ فناوری نیز می‌دهد. کمیسیون به دنبال ایجاد یک موضع قاطع و پیشگیرانه در مورد حاکمیت هوش مصنوعی است. بروکسل قصد دارد از تسلط و انحصار شرکت‌های بزرگ آمریکایی در زمینه هوش مصنوعی جلوگیری کرده و اطمینان حاصل کند که نوآوری و رقابت در اروپا سرکوب نمی‌شود. این تحقیقات نشان می‌دهد که رگولاتورهای اروپایی نه تنها به شیوه‌های تجاری گذشته این شرکت‌ها، بلکه به نحوه استفاده آن‌ها از فناوری‌های نوظهور برای تقویت موقعیت انحصاری خود در آینده نیز حساس هستند.