رویای پیشروی در هوش مصنوعی در دانشگاه های بریتانیا

رشته‌های دانشگاهی هوش مصنوعی (AI) امروزه به یکی از جذاب‌ترین و رقابتی‌ترین شاخه‌های علم تبدیل شده‌اند. رشته‌های دانشگاهی هوش مصنوعی (AI) به مطالعه و توسعه سیستم‌ها و الگوریتم‌هایی می‌پردازند که می‌توانند وظایف انسانی را به‌طور خودکار انجام دهند و قابلیت‌هایی نظیر یادگیری، حل مسائل، درک زبان طبیعی و شناسایی الگوها را داشته باشند. این رشته‌ها شامل مباحث چندگانه‌ای مانند یادگیری ماشین، پردازش زبان طبیعی، بینایی کامپیوتری، روباتیک و تحلیل داده‌ها هستند.

این رشته‌ها تنها به کدنویسی محدود نمی‌شوند، بلکه تلفیقی از ریاضیات پیشرفته، آمار، علوم اعصاب و مهندسی نرم‌افزار هستند. دانشجویان در این مقاطع با حوزه‌هایی نظیر یادگیری ماشین (Machine Learning)، پردازش زبان‌های طبیعی (NLP)، بینایی ماشین و رباتیک آشنا می‌شوند تا بتوانند سیستم‌هایی طراحی کنند که قادر به تحلیل داده، استدلال و تصمیم‌گیری مشابه انسان باشند.

علاوه بر جنبه‌های فنی، گرایش‌های جدیدتری در دانشگاه‌ها شکل گرفته که به اخلاق در هوش مصنوعی و فلسفه ذهن می‌پردازند؛ چرا که با ورود هوش مصنوعی به حوزه‌های حساس مثل پزشکی و حقوق، نیاز به متخصصانی که علاوه بر دانش فنی، با مبانی اخلاقی و حقوقی این فناوری آشنا باشند، بیش از پیش احساس می‌شود. این تنوع باعث شده تا فارغ‌التحصیلان این رشته در طیف گسترده‌ای از صنایع، از خودروسازی گرفته تا بازارهای مالی، به عنوان کلیدی‌ترین نیروهای کار شناخته شوند.

 

 

بر اساس جدیدترین آمارهای منتشر شده در سال ۲۰۲۵، آموزش عالی انگلستان شاهد نقطه عطفی در تاریخ خود بوده است. داده‌ها نشان می‌دهند که تعداد متقاضیان ورود به رشته‌های اختصاصی هوش مصنوعی با جهشی خیره‌کننده، رکورد تمامی سال‌های گذشته را شکسته است. در سال تحصیلی جاری، ۱,۱۶۵ دانشجو تحصیل در مقطع کارشناسی این رشته را آغاز کرده‌اند که در مقایسه با سال گذشته، رشدی ۴۲ درصدی را تجربه کرده است.  این استقبال بی‌سابقه، نشان‌دهنده میل شدید نسل زد (Gen Z) برای تسلط بر فناوری‌هایی است که آینده بازار کار جهان را رقم می‌زنند.

 

با این حال، نگاهی عمیق‌تر به گزارش مؤسسه سلطنتی فناوری اطلاعات (BCS) نشان می‌دهد که علی‌رغم این هجوم خبری، هوش مصنوعی هنوز یک «جزیره کوچک» در اقیانوس علوم کامپیوتر است. در واقع، از میان بیش از ۳۱,۶۰۰ دانشجوی ورودی به حوزه رایانه، تنها ۴ درصد آن‌ها به طور مستقیم در رشته‌های تخصصی AI ثبت‌نام کرده‌اند. اکثر دانشجویان کماکان ترجیح می‌دهند در رشته‌های کلاسیک و آزموده‌شده‌ای مانند مهندسی نرم‌افزار یا طراحی بازی‌های ویدئویی تحصیل کنند که شاید مسیر شغلی ملموس‌تری را در کوتاه مدت ارائه می‌دهند.

 

دولت بریتانیا در راستای «نقشه راه صنعتی» خود، قصد دارد با معرفی مدارک تحصیلی جدید در حوزه علم داده و هوش مصنوعی برای جوانان بالای ۱۶ سال، این کشور را به قطب جهانی فناوری تبدیل کند. اما این رویا با یک مانع بزرگ روبروست: کمبود شدید نیروی متخصص برای تدریس. کارشناسان هشدار می‌دهند که باز کردن درهای دانشگاه به روی هزاران دانشجو، بدون داشتن استادان مجرب، تنها به افت کیفیت آموزشی و تولید فارغ‌التحصیلانی فاقد مهارت منجر خواهد شد.

 

آمارهای مربوط به تربیت مدرس در حوزه علوم کامپیوتر، تصویری نگران‌کننده از نوسانات نیروی انسانی را ترسیم می‌کند. اگرچه امسال جذب معلمان کارآموز به ۸۰ درصد ظرفیت مورد نیاز رسیده است، اما نباید فراموش کرد که این رقم در سال گذشته تنها ۳۷ درصد بود. این نوسان شدید نشان می‌دهد که سیستم آموزشی بریتانیا هنوز به یک ثبات پایدار در تأمین "آموزگارانِ عصر دیجیتال" نرسیده است. برای آنکه انگلستان بتواند از میوه رشد ۴۲ درصدی دانشجویان بهره‌مند شود، باید سرمایه‌گذاری سنگینی روی تربیت مدرسانی انجام دهد که هم‌گام با سرعتِ سرسام‌آور پیشرفت الگوریتم‌ها، دانش خود را به‌روز کنند.

 

شایان ذکر است که این افزایش دانشجو در انگلیس همسو با روند جهانی است؛ با این تفاوت که در انگلستان، دانشگاه‌های تراز اولی نظیر آکسفورد، کمبریج و کالج امپریال لندن به شدت در حال ادغام هوش مصنوعی با علوم دیگر (Interdisciplinary studies) هستند. این رویکرد به دانشجویان اجازه می‌دهد هوش مصنوعی را در کنار زیست‌شناسی یا اقتصاد بیاموزند که این موضوع می‌تواند در آینده نزدیک، سهم ۴ درصدی این رشته را به طرز چشمگیری افزایش دهد.